Мир - вашему дому, покой - вашей душе!
ЛАЙЛАЙДИЛАЙ ВЕСИДАЛДИ
(АШКЪИДИН ГЕЛЕР)
СУНА
Вун акурла тух жезвач зи вилер, яр,
Бес куьз катда ийиз закай хъел, Суна?
Тежез кӀанчни кайи рикӀел хирер, яр.
Девриш я зун рекье акьур хьел, Суна.
Чара касдиз рикӀе чка авай туш,
Чандихъ маса цӀун ялавар амай туш,
Вун жагъана, гьейриди заз жагьай туш,
Квар къачуна, экъечӀа вун цел, Суна.
Лиф яни вун чӀередилай элкъведай,
Кард яни вун раган къванцел къекъведай?
Ви къветрен сес жагъич дагьлух уьлкведай,
Гатфар тарцин цуькведавай хел, Суна.
Ялзавай за и чилерал деврандихъ,
Вун хьтин са вич бахтавар жейрандихъ.
Ви тан гуч за дуьньяд къизил-мержанрихъ,
Саидаз це на кӀвекӀведин мел, Суна.
ШИКАЯТ
Сунайрин сердер я, картарин лачин,
Шагьларин шагь я вун, жейран севдуьгуьм.
Дагьларин марал я, тай авач вичин,
За гьикӀин чан азиз мугьман севдуьгуьм.
Алагуьзли, заз ви дидар акуна,
Кьарай кьадач рикӀи мад вун такуна,
Яд илич тӀун, зи беденди цӀай кьуна,
Вун гьинава, рикӀин дарман севдуьгуьм?
РикӀ алай яр гьиляй къатна ик1 фена,
Дерт къати яз Саидан рикӀ ифена.
Садбур шехьиз, садбур чпиз кефина...
Къаралмиш хьуй ихьтин девран, севдуьгуьм!
НАЗАНИ
Къугь хьиз къекъвез векь язавай уьруьшда,
Акьван яргъаз къакъатмир, чан Назани.
Хъвердикай гуз гьалтай гьар са танищдаз,
Яд-къужахдиз аватмир, чан Назани.
Гьи уьлкведин яраб вун емиш ятӀа,
Гьи шагьдин рушан види ериш ятӀа,
Нин гъилив вун са кард хьиз вердиш ятӀа?
Гъейри касдив агатмир, чан Назани.
Ваз са тай-туьш и чилерал алай туш,
Багьдатдани Фирдавусда авай туш.
Ваз лугьур чӀал заз кутугай жагьай туш,
Наз маса гуз, алатмир, чан Назани.
Ашукь Саид гьар къуз ваз акваз чида,
Валлагь, адан рикӀин ваз аваз чида.
Гьелбет, жуван кар жуваз чида.
Хуьряй яргъаз акъатмир, чан Назани.
ЕСИР Я ЗУН*
Яб це вуна, гуьзел дилбер,
Ви вилерин есир я зун.
Бахтин за ваз мани иер,
Ви хъуькъверин есир я зун.
Гьейран я вал вири алем,
Гъилел кьуна пияла-жем,
Лацу пеле яру кьечӀем,
Ви цӀвелерин есир я зун.
Зун са зар хьуй, вунни заргар,
Кьве келима яхъ тӀун хабар,
Вав гва, дилбер, илгьамдин гар,
Ви сирерин есир я зун.
Ви варцихъди я зи сефер,
Тавакъу я, къвемир хъилер;
КӀвачел ала лацу мягьсер –
Ви гелерин есир я зун.
Вун я, дилбер, дигай бустан,
Ша, бустанда лугьуз дастан,
Гъил гьилеваз гьалин майдан,
Ви гъилерин есир я зун.
ЗАЗ АХВАРАЙ АКУНА ЯР*
Заз ахварай акуна яр,
Ширин гаф рахаз акуна.
Яраб жеда жал ихьтин кар?
МетӀел кьил алаз акуна.
Гуьзел яр за гьида, лугьуз,
Яр-дустуниз мехъер къалуз,
Зардин либас парча атӀуз,
Заз шадвал аваз акуна.
Ацукьна зун бег я, лугьуз,
Тахтун винел мезеяр гуз,
ПӀузаррал ал бубуяр куз,
Пияла за хъваз акуна.
И йифиз заз акур ахвар
Вири хуьруьз хьана ашкар.
Гила гьикӀин, ярар-дустар?
Куьн межлисдик кваз акуна.
ГЪИЛЕРИЗ КЬИЙ*
Килигзавай, элкъвена, заз
Хъипи катран вилериз кьий.
Лацу гардан хкажна кьаз,
Яд гудайдан гъилериз кьий,
Рушарикай я вун суна,
Къушарикай я вун дурна,
Таярикай я вун айна,
Ви камарин гелериз кьий.
ЧАН ЗИ ГУЬЗЕЛ*
Суьгьбетариз тавдин кӀвале
КӀанда рикӀиз, чан зи гуьзел.
ЧӀуру фикир твамир рикӀе –
КӀанда рикӀиз, чан зи гуьзел.
Ви тӀварциз кьий акьван иер,
Зун акурла ийизвай хъвер,
Са вун галай йикъар-йифер
КӀанда рикӀиз, чан зи гуьзел.
Зун яр я ви, жемир хелвет,
Ша зи патав, ая суьгьбет,
Ви гьар са гаф - ширин шуьрбет
КӀанда рикӀиз, чан зи гуьзел.
КӀан тахьуниз авач делил,
РикӀ жеда зи пара сефил,
Ви метӀерал эцигна кьил
КӀанда рикӀиз, чан зи гуьзел.
Жуван патай аманат яз
Ширин чан зи гуда за ваз,
Тахьана гьич вакай яргъаз
КӀанда рикӀиз, чан зи гуьзел.
СЕВДУЬГУЬМ*
Гьайиф я вун гъиляй къатиз,
Чан женнетдин къуш севдуьгуьм.
Дерт рикӀе тваз, закай катиз,
Кьиле фидай туш, севдуьгуьм.
Мугьман хьана вун къуншидал,
Атана вун куьз, севдуьгуьм?
Ваз хабар я, зи ашкъидал
Кузва, шем хьиз, вун севдуьгуьм.
Ви хажалат чӀугвадай кьван
Зайиф жезва чан, севдуьгуьм.
Галат жезва рахадай кьван.
Къведачни ваз ван, севдуьгуьм?
Аквазвачни, рикӀева дерт,
Лугьуз тежез ваз, севдуьгуьм.
Зун рахайла, жемир вун перт,
Чан ашкъидин саз, севдуьгуьм.
Тамир вуна вал вил алаз,
Къалура тӀун чин, севдуьгуьм.
Ихтияр це вавди рахаз,
Къуьнуьв гваз ви къуьн, севдуьгуьм.
КЪУМРАЛ РУШ
Дерт къати я, яраб дарман жедач жал?
Карагзава вун виликай, къумрал руш.
Сад аллагьди лугьурай ваз рикӀин тӀал,
Са къван хьанва зи мецикай, къумрал руш.
Буй-бухах ви акурлахъди вилериз,
Дуьнья дар жез, акъатда зун чуьллериз.
Г атазва гур гарарини селлери.
Мус хабар хьуй ваз рикӀикай, къумрал руш?
Четин жеда вун масадаз фейитӀа,
Вун къакъудна, гьижран рикӀе хвейитӀа.
Мурад я хьи вун заз кьисмет хьайитӀа.
Ви рехъ хуьзва за варцихъай, къумрал руш.
Сад аллагьди гьейранна вал пара зун,
Минет хьуй ваз, твамир вуна сура зун.
Мажнун хьана гьатнава хьи гара зун,
Эвера заз на къецихъай, къумрал руш.
Фагьумна хьиз, килиг садра хъсандиз,
Дарман авач, валай гьейри, зи чандиз.
Язух къведа ваз, рикӀ ачух инсандиз,
АтӀумир зун фахъай, цихъай, къумрал руш.
Катран вилер къалура заз хъуьрезвай.
Къугьдингардан, нуркьакьуддайшуьшедвай.
Саид тахьуй таза багъдин цуькведвай,
Лукьман хьуй заз ви ванцикай, къумрал руш.
ЯР, ВИ РЕКЬЕ ДИЛИ Я ЗУН*
Жегьил чандиз азаб гумир вуна зи,
Яб гузамач на имандиз, валлагь, къе.
Хажалатди рикӀни жигер кана зи,
Дарман амач ширин чандиз, валлагь, къе.
Валай гьейри, яр авач заз, герек туш,
Мецел ширин тӀвар авач заз, герек туш,
Вун галачир кар авач заз, герек туш,
Яб гузвач на заз хъсандиз, валлагь, къе.
Вахтар физва, акваз-такваз алатна,
Дили я зун, бедендик фул акатна,
Кьве вилел зи шелдин перде аватна,
Авач жаваб зи амандиз, валлагь, къе.
Артух жезва югъ-къандавай хажалат,
Белен кьураз, дерт хьанва зал гьавалат,
Ваз хабар туш зал атанвай агьвалат:
Зун янава ик1 ямандиз, валлагь, къе.
Югъди-йифди ик1 гьатна ви дердина,
Гъейри ксар аваз чпин кефина,
Вун масадаз физва, заз гуз ифинар –
Зун гадарна на зиндандиз, валлагь, къе.
ГУЬЗЕЛ ЯР
Дамах мийир на ви буйдал а кьадар,
Алад гила ваз кӀанидаз, гуьзел яр.
Авуна на муьгьуьббатда зи рикӀ тӀар,
Алад гила ваз кӀанидаз, гуьзел яр.
Ви дерт, гуьзел, шумуд йисуз чӀугуна,
Азаб-зиллет заз кӀамай кьван акуна.
Амукьна вун гьич зи дердер такуна.
Алад гила ваз кӀанидаз, гуьзел яр.
Валди, гуьзел, дамахарнай за пара,
Хьанач вакай зи ашкъидиз са чара.
Бесрай, гуьзел, хьайи зинни ви ара,
Алад гила ваз кӀанидаз, гуьзел яр.
Заз хьиз, дердер гила вазни акурай,
Нани, за хьиз, ашкъдин дерт чӀугурай,
Ваз закай мад са азабни такурай,
Алад гила ваз кӀанидаз, гуьзел яр.
Ван жеда заз дуьньяда вуч жедатӀа,
Ви бахтуниз гьихьтин жаван къведатӀа.
Яр, зун акваз, ви рикӀи рикӀ недатӀа,
Алад гила ваз кӀанидаз, гуьзел яр.
Гьатна михьиз халкьдин сиве чи тӀварар,
Рехи хьана Саидан чӀулав чӀарар.
Терг хьайитӀан ваз теснифай зи чӀалар,
Алад гила ваз кӀанидаз, гуьзел яр.
НУРБАГЬАР
Йифди-югьди къекъвез, авчи хьиз, хуьре,
Гьалтдач хьи, яр, вун гьинава, Нурбагьар?
Вун татайла, тӀал гьат хъийиз мад хире,
Гьалтдач хьи, яр, вун гьинава, Нурбагьар?
Вун паталди зун, гьавая вахт ракъуз,
Алахънава муьгьуьббатдин рехъ тухуз.
КъекъвейтӀани зун хуьре югь-йиф талгьуз,
Гьалтдач хьи, яр, вун гьинава, Нурбагьар?
Ахварайни вуна, яр, зи тӀвар такьаз,
Жув жувавай квахьна, даим вав рахаз.
Аквазва гьар юкъуз чуьллер мичӀиз заз,
Гьалтдач хьи, яр, вун гьинава, Нурбагьар?
Гатун цикӀиз мурк жагъида кӀанидаз,
Яр ширин я мадни беден къенидаз.
Себеб жеда, гьакал хьиз, вун Саидаз.
Гьалтдач хьи, яр, вун гьинава, Нурбагьар?
ХАНА ЗИ РИКӀ ВУНА, ГУЬЗЕЛ
Зи рикӀикай ваз хабар хьуй,
Хана зи рикӀ вуна, гуьзел.
Аллагьди ваз нуьсретар гуй,
Хана зи рикӀ вуна, гуьзел.
Чан сефил яз, хьана бизар,
Низ ахъайда за агьузар?
ГьакӀ гьавайда акъудна тӀвар,
Хана зи рикӀ вуна, гуьзел.
Гьар патахъай къвезва ванер,
Дерт хьана заз эхиз тежер:
Гъейри кӀвале ийиз кефер,
Хана зи рикӀ вуна, гуьзел.
Авачиз ви патай жаваб,
Ширин чан зи хьана кабаб.
Яр хьайила, ийинни таб?
Хана зи рикӀ вуна, гуьзел.
Мехъерин югъ алаз мукьвал,
Дуьз яни бес акъудун къал?
Ширин хьана масадан кӀвал,
Хана зи рик! вуна, гуьзел.
Саидаз гил амач файда,
Серфна уьмуьр гьакӀ гьавайда.
Вил галамаз гьа и къайда,
Хана зи рик! вуна, гуьзел.
КЪЕРЕХ ЖЕН ЧУН ДУШМАНРИВАЙ*
Маса яр ваз кьамир, суна,
Къерех жен чун душманривай.
Муьгьуьббат чи сад авуна,
Къерех жен чун душманривай.
Минет хьуй ваз, чан зи гуьзел,
Чи сад икьрар имир энгел.
Аквадалди зиллетрин гел,
Къерех жен чун душманривай.
Вун галачиз, дуьньяда ик1
Зун ялгъуздиз къекъведа гьикӀ?
Иблисвили кудалди рикӀ,
Къерех жен чун душманривай.
Валай гьейри, кьадач за яр,
Авай туш вав гекъигдай тӀвар.
МасакӀа рикӀ жедалди тӀар,
Къерех жен чун душманривай.
ГУЬЗЕЛ
Бахтавар я вун жагъайди,
Вун кӀвалин кӀараб я, гуьзел.
Ихьтин тават насиб хьайи
Иеси арбаб я, гуьзел.
Виш аферин ви деврандиз,
Намусдизни ви виждандиз,
Вун алимди ширин чандиз
Кхьенвай запаб я, гуьзел.
КӀани паб айру лезет я,
Гьал асул серви женнет я,
Дуьньядин нази-нямет я,
Амай гафар таб я, гуьзел.
Им Саидаз гайи пай я,
Кьилел атайди зи цӀай я.
Уьлуьм жаваб зи агь-вай я,
Зун кана кабаб я, гуьзел.
ВИ ДЕРДИНА*
Уф, кузва зун, аман, тамир,
ЦӀай куькӀвена чан аламаз.
Минет хьуй, руш, масад кьамир,
Ширин чанда гьижран амаз.
КӀанда даим ви сир-суьгьбет,
Кин авачиз чара хьунин.
Ви гьар са гаф - ширин шуьрбет,
Сир я ашкъи гара хьунин.
Дерт тушни бес тахьайтӀа вун,
Чан аламаз дуьньяда и.
ТӀалдик ква зун ашкъидин цӀун
Куьмек тежер дерьяда и.
КӀАНИ ЯРДИЗ
Гьиссзава за и рехи гьуьл дериндиз,
Де вуна лагь, гьикӀ куьмекда вуна заз?
Туна кӀани зун, вун гана такӀандаз,
ГъвечӀизамаз заз гаф гайи кӀани яр.
КьейитӀа зун, дуьз тахьана араяр.
Кими жеч гьич зун кучуддай чкаяр.
Кьисмет я заз Кетин дагъдин талаяр,
Веси хьуй ваз, зи сурал ша, кӀани яр.
Лагьай чӀалар алудмирна рикӀелай,
Фу тӀуьрди я сада садан гьилелай,
Ширин гафар хъия заз ви мецелай,
Рекьирди я эвел-эхир, кӀани яр.
Инанмиш хьухь, валлагь, зун гьа факъир я,
Им Саидан эхиримжи фикир я.
Сад Аллагьдиз хъийизвайди зикир я,
Энгел жемир, хабар хце, кӀани яр.
САИМАТ
Уьмуьр физва накъварик кваз,
Дили жезва зун, Саимат.
Лампадин экв хьиз вун акваз,
Вахъ къекъвезва зун, Саимат.
Яз хъайила чун кьвед дустар,
Сада садаз гана икьрар,
Гила гьикӀ чӀур хьана крар?
ГьакӀ шуьткьвезва зун, Саимат.
Дуьньядава гзаф тӀварар,
Ви тӀвар я зун патал сувар,
Муьгьуьббатдик кутаз лувар,
Вал элкъвезва зун, Саимат.
Гьикьван кӀанда ви ширин сес,
Ви ван я зи рикӀин гьевес,
Вун уьлчидал кӀанда серес,
Вав луькӀвезва зун, Саимат.
Йикъар-йифер акъуд тежез,
Ви дердина дили яз, шез,
РикӀ кьуразва, вичи вич нез,
На икӀ незва зун, Саимат.
Саидаз хуш я ви къамат,
Сад аллагьдин пак аманат,
Хурал алай къизил манат,
Вахъди шезва зун, Саимат.
ABA ЖАЛ?*
КӀани ярдихъ галаз кьве гаф
Рахаз тахьай рикӀ ава жал?
Хару гатай, тийиз инсаф,
Бейни квахьай цуьк ава жал?
Акъат тийиз йифер яргъи,
Ви чирагъда экв ава жал?
Вун тагайдаз ийиз агьи,
Гьуьри-пери тек ава жал?
Ашкъидикай хьана хабар,
Кьисмет тахьай кас ава жал?
Хажалатдин алаз къабар,
Цуьк гъиз тахьай таз ава жал?
АКУНАН?
Сунаяр, за квевай жузан –
Квез зи гуьзел яр акунан?
Лишанар квез лугьун адан:
Яхадаллай зар акунан?
Куьнни килиг, сусар, рушар,
Гьар сад я вич вичиз къаншар,
Лацу памбагдиз я ухшар,
Таза къендилар акунан?
АлукӀна зар-зибадивди,
Къизил дуыме яхадивди,
Мисридин Зуьлейхадивди
Сахи барабар акунан?
Саидаз хупӀ чӀалар кӀанда
Гьар са межлисда, майданда.
А гуьзел лацу гарданда
Авай гьалкъаяр акунан?
ИМ ВУЧ ГЬАЛ Я?
Салам алейк, зи яр Ханум,
Атанва хьи - им вуч гьал я?
Жегьил чанда дидар, Ханум,
АкӀанва зи - им вуч гьал я?
Кьазва а вав лацу либас,
Гьам ипекар, гьамни атӀлас.
Ви вилин нур я, яр, алмас,
Диганва хьи - им вуч гьал я?
Къекъуьн тегьер - къветрен ериш,
Кард я вун нин гьилив вердиш?
Зи чандиз ви кӀанда емиш.
АцӀанва хьи - им вуч гьал я?
Гардан - магьи, чӀарар - бурма,
Анард хурар пӀузар хурма.
РацӀамриз ви кӀандач сурма,
ЧӀаганва хьи - им вуч гьал я?
И ерийра ви тай авач,
Ви нурдив къвер са цӀай авач.
Ви дамахдай заз пай авач.
Агъанва хьи - им вуч гьал я?
Язух Саид кьураз, кӀуьрез,
Акваз вун ик1 вичел хъуьрез.
Ви дерт чандиз тахьуй мерез,
Хтанва хьи - им вуч гьал я?
КЪАРШИДАЛ ША
Седеф саз за кьуна гъиле.
Акъудмир чан, къаршидал ша.
Даварин нур туна пеле,
Акъудмир чан, къаршидал ша.
АтӀанва зи кьарай-аман,
Гьанва, яр, бес ви дин-иман?
Кумир тӀун зун, жегьил-жаван,
Акъудмир чан, къаршидал ша.
Гьикьван сабур ийин за гил,
Цуькведаваз кӀвачерик чил.
Яргьи ая зал таза гъил,
Акъудмир чан, къаршидал ша.
Рушарикай дустар кьуна,
Цуькверикай кӀунчӀар кьуна,
Са гьуьруьдиз ухшар кьуна,
Акъудмир чан, къаршидал ша.
Амачни вахъ ашкъи, мирвет,
Фелекдивай къачур ибрет?
Гуьгьуьл тӀарун я вид, гьелбет.
Акъудмир чан, къаршидал ша.
Саида ик1 ийиз минет,
Хкажда, яр, а ви къимет.
Вун Ханум туш, я са женнет!
Акъудмир чан, къаршидал ша.
ШАД ХЬУЙ, ЯР
Зун физава Шеки-Ширван базардиз,
Мурад-метлеб лагь тӀун вуна ви ярдиз.
Эрзиман я, валлагь, зун ви дидардиз,
Са чӀал лугьун за ваз - ви рикӀ шад хьуй, яр.
Вунни жемир гьар акатай касдин тай,
Ван хьайитӀа, зи жигерди кьада цӀай.
Муьгьуьббат за михьиз хуьда - рикӀин пай,
Ваз Саида гъидай савкьват гьам хьуй, яр.
(Уьмуьрдин рехъ Ажугъдин шиирар Насигьатар Къейдер)
