Мир - вашему дому, покой - вашей душе!
ЛАЙЛАЙДИЛАЙ ВЕСИДАЛДИ
(АЖУГЪДИН ГЕЛЕР)
Я АЛПАНД ЦӀАЙ*
Я алпанд цӀай, вуч я мурад?
Ийиз ваз минет, къарагуьн,
Ви лувак шехьзава гьар сад.
Бес я зулум, дерт, къарагуьн!
Вилаят ви хьанач секин,
Ийизва ваз гьарда бед-кин,
Хьанач ваз дуьньяда ширин
Гьич са наз-нямет, къарагуьн!
Сурхай хан, ви цӀикьвед папан
Аялар хьуй вири патан.
Дуьньяда ваз тахьуй масан
Мешреблу зинет, къарагуьн!
Утагъар ви чӀулав хьурай,
Аватна са алпандин цӀай,
Хьурай, яллагь, дибдай вай-зай,
Хьурай ваз лянет, къарагуьн!
Амач билбил, безег, сиргъа,
Вилаятда рахаз къаргьа,
АтӀуй рикӀин ивид паргъа,
Напакни намерд къарагуьн!
ТӀебиатдин гьалал-гьарам
Течир наши, я пехъи лам,
Ша майдандал, хутӀун зи хам,
ТӀалабдач мирвет, къарагуьн!
ЛЯНЕТ*
Авайвилиз хьурай лянет, кур байкъуш,
Ви мурдар чин низ хьуй масан, къарагуьн?
Гъилер, беден ивид курут, келле буш,
Бес мус жеда са гьахъ-дуван, къарагуьн?
Яхул бармак чӀулав рекьел пӀир хьана,
Чи хуьр, уба вирана, уф, чӀур хьана.
Ругун чӀугвар рат рушарин хур хьана,
Бес гьикьван хьуй и хар, тӀурфан, къарагуьн?!
ТАВУРАЙ*
Первердигар, сагъ чан, фу чаз кьегьят я,
Халкьдин душман кӀевяй акъат тавурай!
Аллагьдин бурж вахкун пара регьят я,
Чун буржуник хандин акат тавурай!
Вири мецез килигда, Саид рикӀиз,
Жедач вавай зи чандавай сир чириз,
Ният чӀуру, рикӀ туькьуьл ксар михьиз
Беладикай садни хкат тавурай!
АГЪАДИЗ
Вун иблис я, шейтӀан я вун гунагькар,
Чиркин я руьгь, туькьуьл я ви мез, агъа.
Кесиб саймиш тийиз, гьилле я ви кар,
Аквадач вун гьич дуьз рекьяй къвез, агъа.
Вун зулумкар, жаллатӀ ятӀа инсафсуз,
Жуван дили кьил гьамиша яхъ агьуз.
Ви гелер я харапӀаяр гьар юкъуз,
Писвилерив михьи рикӀер нез, агъа.
Регьимсузри вучиз девран гьалзава?
Сед Искендер яз нефсинихъ ялзава?
Язух элдиз экуь дуьнья салзава,
Гуьлчименра чӀулав чайгъун жез, агъа.
И дуьньядин чӀуриз чӀехи адалат,
Алахънава вун, гуз гьардаз хажалат.
Азраил вал жеда са къуз гьавалат:
Рекье ава къвез, жедач ам геж, агъа.
Саида гьич лугьурди туш чӀал чӀуру:
Вун лам хьиз я цавар язавай кӀуру.
Крар наши я ви, гафарни кьуру,
Ламу чилик хъфида вун шез, агъа.
Я САД АЛЛАГЬ!
Залум уьмуьр, гузвач хьи на гьич бегьер,
Я сад аллагь, им вуч дуван хьана чаз?!
Тарашиз йиф-югъ кесибрин мал-к1валер,
Я сад аллагь, им вуч дуйан хьана чаз?!
Хан лугьудай ягъи гьатна хуьрера,
Зулумариз ажугь аваз вилера,
Кьисасдин цӀай твазва ада рикӀера,
Я сад аллагь, им вуч дуван хьана чаз?!
Вилаятда амач я гьахъ, я агьвал,
Тазмач секинз залумди гьакӀ къарамал,
Гурай вичиз эх тежедай рикӀин тӀал,
Я сад аллагь, им вуч дуван хьана чаз?!
Чидай туш хьи адаз гъвечӀи, я чӀехи,
Алатрай мус чалай душман и пехъи,
Яш тӀимил яз кьил хьанва хьи зи рехи,
Я сад аллагь, им вуч дуван хьана чаз?!
Кьуьчхуьр Саид, низ ийизва на минет,
Гьар залумдин эхир жедайд я, гьелбет.
Лянет гун я наши кицӀиз чи къимет,
Я сад аллагь, им вуч дуван хьана чаз?!
ДУШМАН ХАНАРИЗ*
Вагьши душман чалай алат.
Кана эллер вуна, душман.
Чаз герек туш ви мярекат,
Кана эллер вуна, душман.
Хан я, лугьуз, зулум ийиз,
Экуь къакай магьрум ийиз,
Са зеррени фагьум тийиз,
Кана эллер вуна, душман.
Чандал гьана вири халкьар,
Селлер хьана вилин накъвар,
Язух текъвез аял-папар
Кана эллер вуна, душман.
Рагъ авай югь хьана серии,
Гьикьван хьурай рикӀер цӀивин,
Я чан амач, я чахъ мумкин,
Кана эллер вуна душман.
ЗИ ЧАРХ КЬУЛУХЪ ЭЛКЪВЕНА*
Эй эренлер, зи чарх элкъвена кьулухъ,
Нурлу уьмуьрдив циф агудна хьи зи.
Зулумкар Сурхая зи даим ачух,
Хъуьрезвай шад вилер акъудна хьи зи.
Я аллагь! Дуьнья икӀ куьз ятӀа яраб?
Кана зи жигерар, хьана хьи кабаб.
Напак тир Сурхая гана заз азаб,
Вилерин пак ишигъ къакъудна хьи зи.
Я буба авач зи къайгъу чӀугвадай,
Я диде - заз «чан хва» лугьуз, рахадай.
Я вахни авач зи дерт-гьал аквадай,
Кьисметдиз етимвал авудна хьи зи.
Садбуруз къизил жез, садбуруз гимиш,
Садбуру хеб-мал хуьз, садбуру гамиш...
Эй дуьнья! Вун нивди хьанва гуьруьшмиш?
На девранрикай пай хкудна хьи зи.
СУРХАЙ ХАНДИЗ*
Гила дуьнья мичӀи я заз,
Кана зи рикӀ вуна, Сурхай.
Зи гьар са югь ичӀи я заз,
Кана зи рикӀ вуна, Сурхай.
Эренлер, низ ийин арза:
Атанва зи кьилел къаза.
ЧӀугваз туна зав агь-суза,
Кана зи рикӀ вуна, Сурхай.
Акуна хьи заз дерт кӀеви,
Кьве виляйни ргаз иви,
Къаралмиш я къанунар ви,
Кана зи рикӀ вуна, Сурхай.
Экуь къакай хьанва заз йиф,
Ик1 физавай уьмуьр гьайиф,
Югъ-къандавай чан я зайиф,
Кана зи рикI вуна, Сурхай.
ЗАЛУМ ЦӀАЙ*
Эй, залум цӀай, залай алат,
Вуч бешбетер гуж хьана заз!
Яхул шалдин лацу халат
Ивидай жер гуж хьана заз.
Набелед яз кьунач хабар,
ЦӀвена кьилел дагьлар, рагар.
Кьилел атун акур ахвар –
Гьихьтин мегер гуж хьана заз!
Ивид вире авай гьуьлягь,
МичӀи хьурай ваз экуь рагь.
Я эренлер, я Шалбуз дагь,
Эхиз тежер гуж хьана заз!
Ингье, тамаш, саз кьур гъилер
Зурзазва, за вучин, эллер?!
Кьве виляй зи ивид селлер
ДатӀана къвер гуж хьана заз.
АЛАТНА
Эй, агьаяр, фелекди зи яна кьил,
Вад къан уьмуьр акваз-такваз алатна.
Беден шулу хьана, рикӀни зи сефил,
Хажалатрин дагьардиз чан аватна.
Аман аллагь, жигер хьанвай ик1 кабаб,
Зун хьиз кайи кас аватӀа мад яраб?
Сурхай ханди, пагь, кьуна хьи заз азаб
Вилерин нур мичӀивилик акатна.
И дуьньяда девлет ава садбурухъ,
Шад уьмуьрдин кьисмет ава садбурухъ,
Дертни дуьгуьм, зиллет ава садбурухъ,
Зи уьмуьрни гьак1 азаб яз акъатна.
БЕС ВУЖ ХЬУРАЙ ШЕДАЙДИ?*
Сурхай хандин эмирди заз азабна.
Зун шехь тийиз, бес вуж хьурай шедайди?
Вучиз жигер кана, ик1 зун кабабна?
Зан шехь тийиз, бес вуж хьурай шедайди?
Буба авач, кьуна, заз хва лугьудай,
Диде авач, чан-рик1на, ша лугьудай,
Я вах авач, «киф чухван за» лугьудай,
Зун шехь тийиз, бес вуж хьурай шедайди?
КӀвачер амач - къекъведай кьван цӀразва,
Вад югь-дуьнья, зун, ви мугьман, кьуразва,
РикӀни беден бейнидивай чаразва.
Зун шехь тийиз, бес вуж хьурай шедайди?
Худади заз гьич авунач са чара,
Ашкъи-гьевес квахьай язух фугьара,
Къекъвераг яз гьатна Саид бейчара,
Эхиз тежер дердер чандив агатна.
ФАКЪИРАР, КУЬН АЛЛАГЬДИ ХЬУЙ ХАНДИКАЙ
Факъирар, куьн аллагьди хуьй хандикай.
Эхиратдин хумад ягъай къарагуьн!
Паргъад дамун кӀвалахди хуьй хандикай.
Аштерхандин вабад ягъай къарагуьн!
Хан инсан туш чидай вичиз дин-иман,
Иландинди я хьи адан чин тамам.
Келле-бузукь, буш челег я хьи авам.
Фергъавундин жазад ягъай къарагуьн!
Аваз ядай саз гъилелай аватна,
Ивияр квай нагьв вилелай алатна,
Алпандин ц1ай, гум хирелай акъатна.
Зулжалалдин къазад ягъай къарагуьн!
Гьиниз фена, дуьньяда ягь амачни,
Эй чӀехи кас, вай са гьахъ кар аквачни?
Факъир Саид, дидарда сад акьач ви.
Агъзур агьдин бузад ягъай къарагуьн!
Я ИНСАНАР!
Ваз дуьньяди экв тагайла,
Зулум тушни, я инсанар?
Жегьеннемдин рехъ къалайла,
Зулум тушни, я инсанар?
Къачузвайла эхир нефес,
Кьуранвайла сивевай мез,
Низ хьурай зи сузадин сес –
Зулум тушни, я инсанар?
АтӀанвайла няметрин дад,
Амачирла рикӀе мурад,
Суруз фирла къайи жасад,
Зулум тушни, я инсанар?
КӀватӀ хьайила махлукь вири,
Ишез кьилихъ гьуьри-пери,
АцӀанвай кӀвал жеда кьери,
Зулум тушни, я инсанар?
Саид ала кӀвалин кьулал,
Нефес кьунва, мез хьанва лал,
Адавай гуз жезмач суал:
Зулум тушни, я инсанар?
ХАНДИЗ КЪАРГЪИШ*
Инсанвилиз ганач къимет,
Зулумариз, тунач гьуьрмет,
Чир хьанач ваз ширин суьгьбет,
Мез лал яз, сив ахъаз кьий вун.
Чанни хьурай къаразарда,
Гьикьван вуна чун бизарда?
Гьатрай кӀеви вун азарда,
Вилер цава аваз кьий вун.
Алдатмишиз, чӀуриз чарар,
Лацу хьуй ви чӀулав чӀарар.
Суруз фий ви вири сарар,
Эвледарни галаз кьий вун.
Гьич тахьурай ваз хъсанвал,
На авуна заз душманвал,
Кими тахьуй ваз пашманвал,
Чанда дердер амаз кьий вун.
КӀеве гьатрай вун, фендигар,
Гьикьван куда на чи халкьар?
Акъат хъурай чандай гьакьар,
Беден кьураз-цӀраз кьий вун.
Я Эренлер, я Шалбуздагъ,
Хару яна Саидан багъ!
Я Аллагь, вун тахьурай сагь,
Вилериз экв тахкваз кьий вун!
КЪАНЛУДАН ВАН ТАХЬУРАЙ ЗАЗ
Гъилер атӀай ятаб, ява,
Кьамир акьван кьил на цава.
Куьз герек я дамах, гьава,
Къанлудан ван тахьурай заз.
Квадарнавай намус, абур,
Ахмакь яз вич, кьаз такабур,
Авачир гьич инсаф, сабур,
Къанлудан ван тахьурай заз.
Дуьз гафариз тагур къимет,
Гавурдиз гьикӀ хьурай гьуьрмет?
Саидан я элдив суьгьбет,
Къанлудан ван тахьураз заз.
АКВАЗВАЧ ЗАЗ*
Къарагъна зун меселай къе,
Цуьк алай чӀур аквазвач заз.
Белки, ачух хьанватӀа экв,
Хуьр алай хур аквазвач заз.
Гъил къекъуьрна жагъурна саз,
Тезенаг гьич гьатзавач заз,
Ядай за са дертлу аваз,
Симерин цӀур аквазвач заз.
Аквазвач заз кьакьан синер,
Зунжурар хьиз цӀиргъинавай.
Акьал хьана катран вилер.
Къеневай рикӀ цӀуьдгъуьнавай.
Йиф атана, кӀевна синер,
Душманди гьил элкъуьрай хьиз.
Гуьгда твазва саздин симер,
Экв вилера экъуьрай хьиз.
Чан зи руш, xynl хуш я ви сес,
Шекердикай авунва мез,
Цававалда варзни къекъвез,
А вацран нур аквазвач заз.
Сурхай хан - зи рикӀ атӀай кицӀ,
Адахъ инсаф авай туш гьич.
Алпандин ц1у ягърай ман вич!
Ам ягъдай тур аквазвач заз.
КИМ-КИМЕ
Гьарай, эллер, Мегьти-загьир
Мугьман жезва атана чаз.
Четин я гьал, Мирзе-ТӀагьир,
Девлер къвезва чи як жакьваз.
Гьикьван хьурай алчах гьалар,
Секин элдив ийиз къалар,
Къуьлер тахьай никӀяй кьалар
КӀватӀиз, хийир- зарар такваз.
Марфадикай кьилел хариз,
Малар хьтин гьализ кариз3,
Чи гъамарин йифер-къариз
Сан кьадайди хьанч хьи акваз.
Эй адалат квадарай кас,
Жилав рикӀин гадарай кас,
Къалура на шадарай кас.
Ягьдин хьел ва кӀанчни акьаз!
Кьуьчхуьр Саид, чӀулав я гьал,
Мус хьурай рам дуьньядай къал?
Ви лугьунрин туькьуьл я чӀал,
РикӀ, элякьиз, авай дакӀваз.
КАНА ХЬИ
Пагь и дуьнья, акъатнавай рекьерай,
Незвай, тӀач хьиз, девлетлуда, агъади,
Кесиб ксар акъудда на къекъерай,
Вегьеда хьи хажалатрин кьарадиз.
Я адалат, бедбахтвилин кӀулавай,
Гьамишанда чӀулав мугьитд кьулавай.
Вахъ галкӀана, цӀай хкахьна къулавай.
Зун амукьуй, яраб, гьим вахъ агъади?
Са фелекни къвеч зи гьалдин куьмекдиз,
Ламу кӀвализ - верч тефидай демекдиз.
Рекьични чан, хъутур кьуна, гьелекдиз,
Худа, вунни хьайила заз яргъади?
КӀвач кутаз жеч пинейри кьур яргъандик,
ЯкӀун кӀус къвеч ахварайни къажгьандик,
РикӀин шел-хвал агакьич гьакӀ душмандив.
Кесиб, ви гьал кесиб касдиз аквади.
Кьуьчхуьр Саид, хиялрик кваз йифиз-къуз,
ЦӀразва вун, жив хьиз, кьулан дамар куз.
Уьмуьр фена, ваз бахтуни чӀарар куз,
Ви нагъв акваз, вуж кьукьмада акьади?
ЧАЛПАЧУХ
Яс гуьгъуьнал ала ясдин –
Им къиямат вуч хабар я,
Левгьедан агьналдиз1 хас тир
Им набелед2 вуч къабар я?
Аватнани чилерал цав,
Ацахьнани дуьз кӀвалин къав,
Квадарнани ажалди чӀав –
И кьиникьар вуч санбар я?
Дуьз тежез гьич хифетрин ник,
Мусурман, ви атӀузва гиг.
Худа, гьизвай им чи вилик
Вакъиайрин вуч гьамбар я?
Кьуьчхуьр Саид, вун я бизар,
Акваз ясдин чӀулав базар.
КӀанчни квахьна мидад-’ - азар!
Авай гьал агьуд камбар4 я.
ШЕХЬМИР, АЗИЗ
Инсан я, ман бедбахтвилик акатда.
Зи азизди, зун рикӀел гьиз, шемир вун.
Циферикай экуь рагъ чаз хкатда,
Дуст-душмандин вилик ажиз жемир вун.
Дуьшуьшар я, къведа эркек кьилерал,
Зи кӀаниди, кӀусни сефил жемир вун.
Гьалала заз чрай фу ви гъилерал,
Минет я ваз, мад гьиз рикӀел, шемир вун.
Гуьзел билбил магьрум хьана яйлахда.
Хару ягъай цуьк такур кас жедани?
Багъиша заз, такьунай вун къужахда,
Адахли яр, вун шин виже къведани?
Шумуд ашукь магьрум я саз авачиз,
Саид хьтиз, абурни гьакӀ жедани?
Шумуд буба дуьньядик пай кумачиз,
Пай квайбурни, ажуз хьана, шедани?
ШУМУД АВА
Шумуд ава, рикӀин дердер ачухна,
Сур эгьуьндай кас авачиз кьейибур.
Шумуд ава, кафандикай яйлухна,
Ярдихъ галаз мичӀи суруз фейибур.
Шумуд ава, арха лугьуз эвериз,
Япар биши, вилер буьркьуь хьайибур
Шумуд ава, рагьим ийиз эллериз,
Саидан хьиз, уьмуьр фена, кайибур.
УЬМУЬР БЕТЕРДИ ХЬАНА ЗИ
Баркаван рагъ экъечӀна, гъил кузва зи
Экв къакъудай бетер уьмуьр хьана заз.
МефтӀ къупаран жез, тӀал рикӀиз гузва зи.
РекӀв къакъудай бетер уьмуьр хьана заз.
Дерт жеда жал вичихъ фарман1 авачир,
Ягьсузвални, къвалал дарман алачир?
Ребби, зун са къуш я салман2 галачир.
ТГегъуьндилай бетер уьмуьр хьана заз.
Гатуз живер къвана кьилел далба-дал,
Жегьил рикӀ за пайна жуван къад патал.
Дуьнья, вун заз ганачир хьи дад патал?
Иландилай бетер уьмуьр хьана заз.
Эй инсанар, зун къекъвенай хуьрба-хуьр.
Гьекь кӀвадариз, заланвилер зирба тӀуьр,
Зал акьалтай дерт сел я хьи - тамам Куьр
ЖаллатӀдилай бетер уьмуьр хьана заз.
ВацӀ, авахьна, физва гьулер галайвал.
Гьуьле адаз жагьида хьи къулайвал.
Кьуьчхуьр Саид, вун пуч жезва алайвал,
Азгъундилай бетер уьмуьр хьана ваз.
ШЕХЬЗАВА РИКӀ
АкьалтӀзава йисар кубут,
Амма уьмуьр ширин я заз.
И чилелай фена шумуд...
Гатун цикӀиз серии я заз.
Чандин къуват хьана гьуьргьуь,
Вахт жедалди кьуна муьрхъуь,
Вучда, уьмуьр, вакай яргъи?!
Жуван иви ирин я заз.
Эй кесиб зун, атӀай лувар,
РикӀи къачур ирид цавар,
Уьмуьр дем туш, я са сувар.
Гафар-чӀалар къалин я заз.
Варлу яз багъ, гьатна заз вуч?
Худадин пай - акьалтай гуж.
Азабрин цӀиргъ - кьисметдин луж,
Саид, и чил эмин1 я ваз.
НИЗ ЛУГЬУН ЗА И ДЕРТ, ЭЛЛЕР?
Шумуд йис я сузадик кваз,
Низ лугьун за и дерт, эллер?
Жуван патав яр-дуст, такваз,
Низ лугьун за и дерт, эллер?
Аквазмач заз дуьньядин мал,
Хабар кьарди авач зи гьал.
Чиз амач заз няметрин чӀал,
Низ лугьун за и дерт, эллер?
Агъзур фикир гьатна кьиле,
Нагьв ава зи даим виле,
Залум тӀалдин гьатна гъиле.
Низ лугьун за и дерт, эллер?
Дуьньядикай я зун бизар,
Аватна зи чандиз азар,
КӀвале ава зи агьузар,
Низ лугьун за и дерт, эллер?
Саидаз я дуьнья къуза,
РикӀева зи даим суза,
Ван къведай кас авач арза,
Низ лугьун за и дерт, эллер?
ХАЛУЙРИЗ
Кьуьчхуьр Саид са инсан я,
Кьве виливайни нукьсан я,
Ирид кьил килфет хизан я.
Мад квез вуч лугьун, халуяр.
ЧУБАРУК*
Гьикьван вахт тир вун акунихъ вил галаз,
Дили тир зун ви дердина, чубарук.
Цава къекъвез, чархачи яз, гьакӀ къугъваз,
Ава кьван вун лап кефина, чубарук.
Шагьвар атӀуз, мани лугьуз датӀана,
Гьар экуьнахъ экъечӀда вун, чубарук.
Сегьер-сегьер тай-туьшуьнив къугьвана,
Ви гьевесдик экечӀда зун, чубарук.
Гатфарихъди мугьман яз вун хкведа,
Багь-бустандиз физ гьазуря, чубарук.
Кьуьд атайла, мадни кьулухъ элкъведа,
Сиягьатчи - вун машгьур я, чубарук.
Инсаф хвена са тӀимил кьван рикӀе ви,
Шад ая на жегьил-жаван, чубарук.
Гъил гъилеваз, рахаз-хъуьрез нуькӀерив,
КӀанда зазни уьмуьр-девран, чубарук.
Хъфимир вун, туна ялгьуз хуьре зун,
Ийизва на зи рикӀ сефил, чубарук.
Ви сузади кузва хьи ви рекье зун,
Минет я ваз, на яхъ зи гъил, чубарук.
БАЛКӀАНДИЗ
Циф хъфена къведач хьи рагъ,
Умуд заз куь гуда, балкӀан?
Хквечни зи эвелан чагъ,
Умуд заз куь гуда, балкӀан?
Заз акуна вун ахварай,
ЧӀар кьери тир ви пакварал,
АцӀанач ви тӀун нагьварай,
Умуд заз куь гуда, балкӀан?
Тайдиз гьикьван яда парар,
Авачирла чергес пурар.
Экъис хьанва яхун кӀулар.
Умуд заз куь гуда, балкӀан?
Парцевайди тиртӀа ви мух,
Ам гана, вун ийидай тух,
Дердер жезва даим артух,
Умуд заз куь гуда, балкӀани?
И чӀал лагьай Кьуьчхуьр буба,
Гьар затӀуниз ийиз туба,
Къана рикӀиз хуьрни уба,
Умуд заз куь гуда, балкӀан?
ЖАФЕРАЗ
Вад фуакай са кьас кьван тур,
Ви нефсинай пад акъатуй.
Муьхцивайни жеч вун ацӀур,
Вун тухардай сад акъатуй.
Вири тӀуьна фуни къафун,
АцӀурайла на ви руфун,
Бес на рикӀел гъаначни зун?
Яллагь, ваз инад акъатуй.
Гишила зун туна михьиз.
Фу гвай кас кьван къвечни иниз?
Къадир аллагь ви нефсиниз
Кьилелай туьнт затӀ акъатуй.
Кьурла ихьтин кар Саидаз,
Вуч гаф лугьуй зи рикӀи ваз,
Тухурай вун бухчадаваз,
Къулазни ви яд акъатуй.
ГЬАЙВАН
Мух тӀуьрла, вав агакьдач къуш,
Ик1 жедани кьарай, гьайван?
Пар акурла жеда нахуш,
Ик1 жедани кьарай, гьайван?
КӀватӀализ на вири алам,
Гьикьван чӀугван ви дертни гъам,
Енишдал ви галкӀизва кам,
Ик1 жедани кьарай, гьайван?
КӀан хьана заз ийиз вердиш,
На генани хкажна тӀиш,
Чиз амукьнач таниш-билиш,
Ик1 жедани кьарай, гьайван?
Саидаз мад амач чара,
Къваз тежез балкӀандин хура.
Мух акурла, гьатиз гара,
Ик1 жедани кьарай. гьайван?
ЯЦ КВАХЬАЙЛА
Яц квахьна зи пуд югъ фена.
Кьуд лагьайдаз хам хтана.
ЧӀугур кьван гьижрандал гена
Мад са артух гъам хтана.
Ихьтин бела акуна низ?
Хзан шез, зун хьана ажиз,
Зи яс авай пашман кӀвализ
ХупӀ такӀан салам хтана.
Ик1 жечир хьи, яц, ви эхир,
Куьз гадарна вуна нехир?
Къати хьана дердер загьир,
Ли кьванни тамам хтанач.
Ихьтин инад яцраз авур,
Ваз къаза хьуй, я жанавур,
Вахъ инсаф хьаначни, гавур,
Куьз ви рикӀел ам хтанач?
Саида низ лугьуй: хкваш
Лацу кьве карч, тумни кьуд кӀвач,
Ахьтин гьайван мад заз ахквач,
Зи шадвилихъ кам хтанач.
КЪАРИДИН СУЗА
Дарман тежез югъ-йиф хьанва ажиди –
Сусан къати тӀурфандик ква къари къе.
Хабар гана тади гьалда къуншидиз;
Суза алаз гьижрандик ква къари къе.
Хана кефи сусан туькьуьл мецикай,
Ухшар техкьвез туькӀвей кьакай-кӀваликай,
Гьиниз катда и туьнт сусан виликай –
Къайи къулав бажгъандик ква къари къе.
АкунайтӀа квез а сусан хасият,
Жеч ам авай вилаятда авсият,
Я кьадач на гайи хъсан насигьат,
Чалкечирдик, афгьандик ква къари къе.
Низ лугьуда ихьтин туькьуьл агьвалат,
Хьана фикир и къаридиз, хажалат,
Свас я, лугьуз, завал хьана гьавалат –
Халис йикьек-шувандик ква къари къе.
Саидаз ван хьана къарид сузадин,
Ни яб гуда а факъирдин арзадиз,
Гьич ван къвезвач и кар хуьруьн къазидиз-
Куьтягь тежер дувандик ква къари къе.
ДУСТУНИЗ
Вучиз вуна хабар ганач, фидайла жув Тевриз патахъ?
Чи арада амукьдайди эл-адетдин гьуьрмет я, дуст.
Валай хтай гьар келима алахъда зун хуьз уьзуьагь.
Анжах умуд къад баладкай хкуддай рикӀ женнет я, дуст.
Низ герек я девлетни мал? Са кьас фуни кьел кӀанда заз.
Къени емиш гьидай тарцин цуьквер алай хел кӀанда заз.
Вилиз акваз юкъуз-йифиз ярдин ачух пел кӀанда заз.
Гьелелиг зал гьалтзавайди стӀал агъу - зиллет я, дуст.
Гьикьван икӀа чабалмишин, гишин кьифер жед ви кӀатӀа.
Ирид къат гьекь кӀвадарда на - гьатич са гъвел мед ви гъута.
Гьахъни нагьахъ лугьуз хьухь вун – кьилел мадни къвед ви хата.
Им уьмуьр туш, агьдабанди чал гьалжнавай зинет я, дуст.
Тевриз, Къират кесиб касдин тӀем текъведай макан я хьи,
Девлетлуйриз къизил-гимиш кӀватӀдай чӀехи бустан я хьи.
Кьуьчхуьр Саид, кхьирди на жув машгьулдай дастан я хьи.
Чун гьич, бала-къазадик кваз рекьизвайди миллет я, дуст.
ВЕСИ
Яб це, жемят, им я квез зи весият,
Атана куьн гила зи рикӀиз килиг.
Дуьнья патал чӀугваз гзаф азият,
ЗатӀ амачир зи ичӀи гъилиз килиг.
Гъафил жемир: и югъ куьне рикӀел гьваш,
И зи жасад кьуна куьне гъенел гъваш.
Гъил къачуна, рагьметар зи винел гъваш,
Чилин кӀаник квай зи дар кӀвализ килиг.
Виридан югъ я хьи, инал шак алач,
Чун физавай кӀвализ пенжер-рак авач,
Анин къене экв гудай чирагъ авач,
Халкьдикай фикирзамай кьилиз килиг.
И гьалда зи вилериз экв ахквадач,
Мани ягъай билбилдин мез рахадач,
КӀвализ, хуьруьз, элдизни зун ахквадач,
Рахаз тежез лал хьайи зи сивиз килиг.
Ажалдиз са чара-дарман жагъанач,
Фидай чка дар хьана, зун ккӀанач.
Азраилди хабар гана, къаланач,
Бейхабар яз зун физвай чилиз килиг.
Ашукь Саид дуьньядай акъат хьана,
Зи винелай диривал алат хьана.
Хизан-кифлетдивайни къакъат хьана,
Гила куьн зи мейитдин чиниз килиг.
(Уьмуьрдин рехъ Ашкъидин шиирар Насигьатар Къейдер)
