Мир - вашему дому, покой - вашей душе!
ШАРВИЛИДИКАЙ МАНИЯР
ШАРВИЛИДИН ГЬУНАРРИКАЙ РИВАЯТ
Шарвилидин къамат
А кьил авач Аранрин,
Тум-кьил авач душманрин:
АлтӀушиз чал, пехъер хьиз,
Азгьунар хьиз, цеквер хьиз,
Дявеяр чав ийизва,
Инсанар чи рекьизва.
Чахъ са кьушун авазва,
Душман ада гатазва,
КукӀварзава рекьера,
Акъудзава къекъерай.
Кьиле ава пагьливан,
Тахьай хьтин шагьливан!
Гъиле-кӀваче звер авай,
Чина экуь хъвер авай,
Амма хъилер атайла,
ЧӀуру гаф-чӀал атӀайла,
КӀамаш амал авуртӀа,
Жуван гъалатӀ такуртӀа,
Яда ада тӀарамдиз,
Кар ийида гьарамдин.
Суьруь хуьзва дагьлара,
ХцӀу таза чӀурара.
Эверайла, гьай лугьуз,
Авачирдаз цӀай тухуз,
Векьер кӀватӀиз агакьай,
Гатар кӀватӀиз акӀахьай,
Куьмек гуда гьейридаз,
Минет авур виридаз.
ТӀвар я адан Шарвили,
Эл хуьзвай чи паквилив.
Адав къушар рахазва,
Ам миргерив къугъвазва;
Асланар, кьаз, хкажда,
Тарар зурба акӀажда;
Чилел са кӀвач гьалчайла,
Мурк аватда дагъларай.
Чилел са кӀвач гьалчайла,
Къван авахьда кӀунтӀалай,
Чуьлда михьиз гьатда руг:
НуькӀрез вичин жагъич муг!
Кьулак ква са зурба тур,
Алцумна — къад чӀибни зур!
Къад чӀибни зур — кӀвенкӀвелни,
ТӀимил тушиз са гьвелни!
Кьилин чӀарар яргъи я,
Шив-балк1андин фири я!
Адахъ гужлу буй ава,
Мегъуьн тарцин суй ава.
Чукьванар я, уф, кӀвачер!
Сад са раг я, уф, къуьнер!
Къекъведа — чил зурзада,
Чуьл кӀвачерик рахада.
Шарвилиди гьарайда —
Душманрин рикӀ аватда,
Квахьна авай къуват-гуж,
Вахчегар таз, чеб катда!Сад лагьай гьунар
Рекьер-хуьлер атӀана,
Садра душман атана.
Садра душман атана,
Шарвилиди кьатӀана.
Ахъайна хьел, туькӀуьрна,
КӀеретӀ кьулухъ элкъуьрна,
Ахъайна хьел мадни са—
Телеф хьана къанни сад!
Къанни садни элкъвена,
Чамарна фад, хъфена.
Чамарна фад, хъфена —
Алчах умуд туькӀвенач.
Хквез жуьрэт авунач,
Чи къуватдихъ агъуна.
Чуьлда туна балкӀанар,
Крчар алай гьайванар,
Арабаяр, фургъунар,
Чархар хайи файтунар.
Мейитрихъ тум-кьил авач,
Душман эхдай чил авач:
Къурбанд хьана цӀаяриз,
Гумар хьана цавариз.
Эл кӀватӀ хьана ТӀуридин —
ГъвечӀидини чӀехиди,
Шарвилидихъ элкъвена,
Вилер чпин куькӀвена,
ЧӀехидалай эгечӀна,
ГъвечӀидалай хкечӀна,
НуькӀер хьтин рахана,
ЧӀалар иер лагьана:
«Я чан гъуцар, масан гъуцар,
Къенинди я им вуч гъунар!
Чи душманрик акатна фул,
Шарвилидиз экъисна кӀул!
Я чан гьуцар, масан гъуцар,
Чи шадвилихъ авач кьадар!
Шарвили, чан Шарвили,
Ви уьмуьр, хва, яргъи хьуй!
Шарвили, чан Шарвили,
Ви тур, цӀай хьиз, хци хьуй!
Шарвили, чан Шарвили,
Ви мидяяр буьркьуь хьуй!
Шарвили, чан Шарвили,
Ви душманар гьуьргъуь хьуй!
Вун чаз, чан хва, ала я,
Чи рикӀ алай бала я!
Вун чаз, чан хва, ала я,
Чи дердериз дава я!
Абур я вун, абур я,
Чи рикӀерин са нур я!»Кьвед лагьай гьунар
Са душманар хъфена,
Атайвалди элкъвена,
Мад душманар атана,
Яргъи рекьер атӀана.
Хуьрер къачуз эгеч1на,
Шегьерар кьаз эгечӀна.
КӀелейрик цӀай кутуна,
Гьатна душман шанкьуна
Шарвилидиз акуна —
КӀвач уьзенгдиз чӀугуна.
КӀвач уьзенгдиз чӀугуна,
Беден тӀарам авуна.
КӀвач уьзенгдиз чӀугуна,
Спел тӀарам авуна.
КӀвач уьзенгдиз чӀугуна,
Хъилевди рикӀ дакӀуна.
Тур къакъаррай акъудна,
Виш кьил садра галудна,
Мад вишдав вич агудна,
БалкӀанрилай авудна.
БалкӀанрилай авудна,
Гьар сад саниз акъудна.
Вил кьулухъ яз катзавай,
Хъфиз рекье гьатзавай
Душманрилай алудна,
Тифтир цавуз акъудна!
Эл кӀватӀ хьана ТӀуридин
ГъвечӀидини чӀехиди,
Шарвилидихъ элкъвена,
Вилер чпин куькӀвена,
ЧӀехидалай эгечӀна,
ГъвечӀидалай хкечӀна,
НуькӀер хьтин рахана,
ЧӀалар иер лагьана:
«Я чан гъуцар, масан гъуцар,
Къенинди я им вуч гьунар!
Чи душманрик акатна фул,
Шарвилидиз экъисна кӀул!
Я чан гъуцар, масан гъуцар,
Чи шадвилихъ авач кьадар!
Шарвили, чан Шарвили,
Ви уьмуьр, хва, яргъи хьуй!
Шарвили, чан Шарвили,
Ви тур, цӀай хьиз, хци хьуй!
Шарвили, чан Шарвили,
Ви мидяяр буьркьуь хьуй!
Шарвили, чан Шарвили,
Ви душманар гьуьргъуь хьуй!
Вун чаз, чан хва, ала я,
Чи рикӀ алай бала я!
Вун чаз, чан хва, ала я,
Чи дердериз дава я!
Абур я вун, абур я,
Чи рикӀерин са нур я!»Пуд лагьай гьунар
Мадни са вахт алатна,
Мад душманар акъатна.
Муд душманар акъатна,
Алпан цӀаяр аватна.
Кьиле авай БакӀур хан,
Келлегуьз са какур хан,
Фурсар ийиз чидайди,
РикӀин тӀалар гъидайди
Шарвилидиз эверна,
Ягьанатдин са хъверна,
Лагьана: «Вун язва вуч?!
К1анда заз вун ийиз пуч!
Зун патал вун са тӀветӀ я,
ТӀветӀни ваъ гьа-а, са ветӀ я!
Итим ятӀа, ша вилик,
ВучдатӀа ваз жув килиг!»
Шарвилидиз атана хъел,
Атана хъел, чухвана цӀвел,
Кьил кьамухъди алгъурна,
РикӀ хъилевди ацӀурна.
Хел спелдин юзурна,
ЧӀар спелдин къалурна,
Лагьана: «И чӀарчӀел вун
КутӀунда са тарцел вун!
Тар пунарай акъудда,
Хъел за валай алудда!
Шивдин кӀулай эвичӀа,
Зи къаншардиз экъечӀа.
Зи къаншардиз экъечӀа,
Акъажиз зав эгечӀа!»
Хкадарна, БакӀур хан,
Келлегуьз са какур хан,
Шарвилидал атана,
Хъилевди рикӀ ацӀана.
Бес хьана са декьикьа
Акун патал гьакъикъат:
Фурсар авур какур хан,
Тарцел мегъуьн кутӀунна,
Тергиз кьушун гатӀунна.
Дяве хьана тамамди,
Хан паталди гьарамдин:
Эхир хьана гьужумдин,
Эхир хьана кьушундин.
Телеф хьана хан вични,
Пехъи хьанвай са кицӀ хьиз.
КӀватӀ хьана эл ТӀуридин —
ГъвечӀидини чӀехиди,
Майдандал фад атана,
Куьчейрин рехъ атӀана.
ЧӀалар хъсан гьазурна,
Гаф гафунихъ галкӀурна»
Шарвилидихъ элкъвена,
Ашкъи аваз лагьана:
«Я чан гъуцар, масан гъуцар,
Къенинди я им вуч гьунар!
Чи душманрик акатна фул,
Шарвилидиз экъисна кӀул!
Я чан гъуцар, масан гъуцар.
Чи шадвилихъ авач кьадар!
Шарвили, хва, аслан хва,
Элдин дерди-дарман хва,.
Ваз аферин, аферин,
Дуьайри хуьй вун къалин!
Ваз чи патай минет хьуй,
Чи виридан къимет хьуй:
Гьар са чӀавуз хьухь кьиле,
Душманрикай хуьх эллер!
Шарвили, хва, аслан хва,
Халкьдин дерди-дарман хва,
Вахъ свае ава чӀагурай,
Иниз гъайи БакӀура!
Кьисмет хьанач адаз ам,
ХутӀунна на вакӀан хам!
Эрен йикъар алатрай,
Гуьзел йикъар ахгатрай!
Чи душманар кук1вара,
Мехъерда ваз мукьвара».
Эрен йикъар — яран йикъар
