Мир - вашему дому, покой - вашей душе!
ФУТБОЛИСТ
(гьикая)
Адан халис тIвар Айдемир я. Амма вирида адаз Кваса лугьузва. ТакIанвиляй ваъ, акси яз - кIанивиляй. Ада жегьил вахтара, ЦIегь яз пагьливанрихъ галаз, тамам вири Кьиблепатан Дагъустандилай цIар илитIна. Ахьтин гьайбатлу ЦIегь мад санани хьанач жеди.
Гила пагьливанар акьван гъиле-вилени амач, чебни тек-туьк гьалтзама. Квахьзава чи куьгьне адетар.
Ада совхозда вахтунин кIвалахар ийизва. Эхиримжи кьве йисуз къуьлуьн ратIарал къаравул тир. ЦIи гьеле къуьлерни агакьнавач. Авайди кимел физ, "лахъу гатаз" хтун я. Са гьал рикI хуьре мел-мехъер хьайила алахьзава. Вирида шадвал ийидайла. Дугъриданни, гьа чIавуз ам виридан рикIел къведа, ам виридаз селли жеда. И мукьвара, Нисрединан гададин мехъериз, хуьр мугьманрай ацIанвай. Вич патарал кIвалахнавай кас я. Гьарнай кьвед-пуд мугьман атайтIани, Цаван вуч я кьван, куьчейра къекъведай чка амукьзавач. Патай атайбур салахъ галай кIвале кьилди ацукьарнавай, хуьруьнбур-айвандик, чеб -чпив агуднавай пуд яргъи столдихъ. Межлисдин юкьвалай хьиз Квасадиз патан мугьманар авай кIвализ теклифна. Вучиз ятIа, виридан шак физвай: адавай кака хазвай вечрен амалар авун тIалабда. Нисредина столдаллай термос хкунини ам гьак! тирди алава яз субутзавай. Кваса фейи кIваляй са геренда гар-нефес акъатначир. Ахпа яцIу "къа-къа-къа-а-а" ван атунни сад хьана, кIвал хъуьруьникди хъиткьинунни. Са фугъара туьтуьна шишинин тике акIана текьена къакъатнай. Гьахьтин гьунарар ава Квасадихъ. Гьар демина адав тIалабна кьуьл ийиз тада. Пагь, квез а чIавуз дем акуртIа! Иллаки кьецIи Шангъаран кьуьл къалурдайла. Диде-бубадин рикIелай вслед алатзава, веледдин рикIелай диде-буба, Шангъаран - ам вичел хъуьрезвайди. Руфунин хамуна тIал гьатдалди хъуьруьнар жезва. Гьахьтин гьунарар ава Квасадихъ. Им мел-мехъер атайла. Бес къенин залум югъ гьик! акъудрай? Кьведра кимел фена хтана, касни алач. Ювалени вучда кьван, пабни рушар, сад-садалай элкъвез, кIаник физ хуьквезва. Кваса ахъазвай дакIардин кIане, къвал акъахнавай майкани алаз къатканва.
- Вун стIалжем жеда гьа, - пудра лагьанва папа.
Квасади адан гафар япалайни ийизвач. Ада вичин аскервиле авай гададикай фикирзава, ам хтайла вичи гьихьтин межлис къурмишдатIа, гьик! ам вичин гарданра гьатдатIа.
"Хтайла, зун кьена амачиз хьанайтIа, ада яраб вучдайтIа? -гьар жуьредин хиялар физвай адан рикIяй. - Папа, рушари вучдатIа?..." Квасади кьейи амалар авун кьетIна.
ЧIехи руш винел хтайла, ада акI каш ягъна хьи, руш гьасятда атана акъатна.
- Гададиз тел ягь тавурай, хтайла лагь, - гафар сиве амаз, вичин вилер къава акIурна, нефес акьван секинарна хьи, тек вичивай, Квасадивай жедайвал.
- Дах, дах, - лугьуз, руша адан кьил юзурзавай. Рушай гьарай акъатна.
- Вуч хьана, я киф атIайди? - дидени, муькуь рушни акъат хъувуна.
- Дах кьена-а-а-а, - гьарайзавай чIехида. Къава акIанвай гъуьлуьн вилер акур пабни шехьиз гатIунна. Квасадиз затIани аквазвачир, амма ван хъсандиз къвезвай: папалай рушар кIевиз шехьзавай...
- Лал хьухь, шехьиз куьн агакьда, сада тадиз фена эмедиз эвера, - буйругъна ада рушарикай садаз. - На алукIдай затI гъваш, жемятдин вилик кьецIила эцигдани?
- Вуч гьида, цIийи костюмар гъидани?
-Костюмар хквезвай аялдиз амукьрай, гуж тахьайди, сифте мейитдин гъил твадани?
- Бес вуч гьида кьван?
- Кафанра твадайди я, дакIардавай гададин футбол къугъвадайла алукьдайбур гъваш.
Руша гъана. Абуру са гуж-баладивди партал дегишарна. Квасадиз виридалай шалвар чIугвадайла турусик! алатиз кичIезвай: руш алай кьван. - На чун квен иесияр яз туна, тим юлдашдин? - чIунар чIугвазвай папа. "ГьинвачтIани туьд ачухарзавайди я," - кьатIана Квасади. Руш кьагьурар къвез шезвай. Са арадилай гурарин ван атана. Паб гатIунна:
- Чун ялгъуз туна вун гьиниз физва, тим юлдашдин?...
Вах кIвализ гьахьунни сад хьана, Квасади кьил хкажунни:
- Футбол къугъваз, кIвал чIур тахьайди, -хъуьрена ам.
- Тубастафриллагь... Кяфир... Кяфир, - паб кIваляй экъечIна.
- Им тир вай акъат тавурди, - къах хьанва вах. Кваса руфун кьуна хъуьрезва. Тек чIехи руш декьикьа вилик хьиз куьз ятIани кьагьурар къвез шехьзама...
Самур. I992 йис
