Мир - вашему дому, покой - вашей душе!
МУЬЖУЬДАР
Инсаният, себебкар яз чинин ранг,
КIватIал хьанва кьве еридин инсанрин:
ЧIулавбурун, дидардавай ичIи фан,
Лацубурун,- яхунардай дарманрин.И къанун ни акъуднава арадал?
За адаз къе цIийи фарман тайзава:
Зани вири инсанар кьве чкадал –
РикI лацу ва чIулавбуруз пайзава.* * * * * * *
Дугърибур я индус халкьдин аллагьар,
Вирибуруз вири гьалал ийизва.
Са шартI ава: гъвечIи-чIехи гунагьар
Гьар сеферда Ганг вацIал физ чуьхуьзва.Индустанда авачиз заз гана хьи,
Валлагь-биллагь, кьил баладик акатдай:
Завай акьван тахсирвилер хьана хьи,
Вири уьмуьр Гангдик чуьхуьз акъатдай.* * * * * * *
Дишегьлияр артух яни, итимар?-
Суал белки инсан вич кьван къадим я,
Алахънава гьисабар кьаз алимар…
Гьисабунар вуч герек, вуч лазим я?Дишегьлийрин пай дуьньядик санбар я!
Гьуьжетармир, хъуьреда ван хьайибур:
Инсаниятдин дуьз са пай папар я,
Муькуь пайни я папари хайибур!
* * * * * * *
Адет авай виликдай:
Хайи юкъуз аялдал
Чинеба тIвар эцигдай,
ШейтIандиз чир тахьуй лугьуз,
Ам садазни ачухдачир,
Чуьнуьхдай.-Ви тIвар вуж я?
Малум туш заз къедалди,
Нивай хабар кьуртIани,
-Чидач, - лугьуз хъуьрезва.
Вун акур кьван,
Зун мад элкъвез,
Лацу чарчел хуьквезва:
За шиирар кхьизвач - ваъ,
Зун ви тIварцIихъ къекъвезва...
* * * * * * *
Вахтар жезва, чун, мугьмандиз фейила,
Хуьквез тежез, амукьзава яргъалди:
КIвачин къапар чуьнуьхариз, хвешила,
Аялри, фад хъфин тавун паталди.Инсанар, зун куь кьурарик къекъведай,
Чекмеяр квез акъвазардай дармандай.
(Заз куьн кIан я, за чуьнуьхдай, заз чизва)
Амма гьайиф, дуьньядин и мугьмандай
Куьн кIвачерал алачизни хъфизва...
* * * * * * *
Виликдай заз квахьунрихъай кичIезвай:
Нагагь хьана бирдан са затI квахьайтIа,
Фикиррик кваз югъди-йифди къекъвезвай,
ЧIехи бахт тир вил хкIуна жагъайтIа.Чир хьанва заз, затIар гьикьван хьайитIа,
Гьакьван гзаф квахьунарни хъижезва.
ЗатIни кIандач, гьавайдани гайитIа,
Заз квахьиз ваъ, гила жагъиз кичIезва...
* * * * * * *
Вири уьмуьр хьайитIани бахтара,
КичIерхъандин тур хьиз гимиш къакъара,
Гьич рикIелай ракъурмир бахт жагъайди,
Бахтсузвални авайди.КайитIани дерт-гъамари, агатна,
Хъархъу тар хьиз, цIайлапандик акатна,
Сад рикIел хуьх, бахтсузвили кайиди -
Бахтлувални жериди.* * * * * * *
Вун хъуьруьнрай ингье къе мад
Къугъвазва зи чIарарив.
-Кьадар чирда, -лугьуз, са-сад
Чара ийиз тупIарив.-Ваз минет я, жезва заз тIар,
Твамир зун и азабда:
Вахт къведа, гьар юкъуз са чIар,
Рехи жез, на гьисабда...* * * * * * *
Гьар сеферда
РикI гъамари къарсурна,
Авахьдайла вилерилай тIилияр,
КIан жезва заз, мез сарарик ктIурна,
Дяведин дерт акур са кас жагъурна,
Къачуз шехьдай ихтияр.Гьар сеферда
Залзала хьиз, зурзурна,
Хъвер атайла, акъваз тежез, къвалар тIаз,
КIан жезва заз, рикI хуруда акIурна,
Дяведин дерт акур са кас жагъурна,
Хъуьредани? - хабар кьаз.* * * * * * *
Нагагь вилер авайтIа
Къванериз,
Гьабурузни аквадай,
Гьабуруни кьатIудай ви кIевивал,
Инсандин рикI.Нагагь вилер авайтIа
Цуьквериз,
Гьабурузни аквадай,
Гьабуруни кьатIудай ви назиквал,
Инсандин рикI.* * * * * * *
Гьарда са затI багъишзава
Дустари заз гьамиша.
Нагагь къачун тавуртIа,
Рахун авач - мидя я.
За кесибвал чуьнуьхзавач:
Захъ авайди и са гъвечIи дуьнья я.Душманар захъ къанихзава,
Гьарда са затI тарашиз.
Душманарни - иланар,
Чидайбур туш дуван-гьахъ.
Зани девлет чуьнуьхзавач:
Къуй тарашрай,
Сагъ са дуьнья ава захъ.* * * * * * *
Дустунивай ван къвезва заз датIана:
-Килиг, вири тахьайтIа, за лугьурвал -
Чилер пайда, гьардаз атIун атIана,
Сулейманахъ тадач авай машгьурвал.-Чил виридаз гузва, кьена - кучуддай,
Са шумуд пер накьвни винел вегьезва,
Сулейманахъ затIни авач къакъуддай,
Ам вич чавай къакъудиз заз кичIезва.* * * * * * *
Дяведихъай куьз кичIезва виридаз?
Дяве я - туш, инсан эхир рекьизва.
Ни эверда даим уьмуьр гайидаз?
Чанни ажал, кицIер хьана, ккIизва.Инсан къулп туш, са гуьзел къуз хъфизва.
Кьилин суал сад я: вуж гьи вядеда?
ГьакIан чIавуз генералар рекьизва,
Лейтенантар,
Лейтенантар дяведа...* * * * * * *
Заз вавай бахт, ваз завай бахт кIанзава,
Заз ам авач, вунни адан сагьиб туш.
На, регъуьла, рикIикай куьз къванзава;
Бахт тIалабун са касдизни айиб туш.Гьикьван хьурай чун дердерин есирда,
Бажагьат са югъ такуна рекьида.
Нагагь чаз бахт кьисмет ятIа уьмуьрда,
Заз ам вавай, вазни завай жагъида.* * * * * * *
Зун дуьньядиз, ваъ, мугьман хьиз атанвач,
Я дуьньядай хъфидач зун, мугьман хьиз.
Зун гьелелиг рекьидайдахъ агъанвач,
Жегьилвилихъ агъанва гьар жаван хьиз.Амма уьмуьр! Адахъ вичин къан ава,
Рахкурзава ада вири - хъсан, пис.
Зи уьмуьрдин эхирдани къван ава,
Эвер гунин лишан хьиз...* * * * * * *
Зун и ягьсуз девирда
Са бахтунин сагьиб я:
Зунни вири зи халкь хьиз,
Агьвалсуз я, кесиб я.Заз и ягьсуз девирда
Бахтсузвални гана хьи, -
Гуьнуькъара зи халкь хьиз,
Зунни кесиб хьана хьи...* * * * * * *
И дуьньяда бахтлу хьунни четин я -
Инсанри ваз яргъал тир бахт гьалалдач.
Я жасус я лугьуда ваз, я жин я,
Амма вуна и гафарал амалдач.Вун асмишиз эгечIда ви мецелди,
Угъривиле акурбурни жагъурда.
Ваз бухтлу хьун гьалал жедач, куьрелди,
Бахтсузвални авайди ваз къалурда...* * * * * * *
И дуьньяда камаллуди вуж ятIа,
КьепIинавай аял ятIа, кьуьзуьди?
Садаз чизва, уьмуьр гьихьтин гуж ятIа,
Са куьнинни гъавурдавач муькуьди.Сада вири вахкузва - ам секин я,
Къал ква садак - вири къвезва гьадахъди.
Камаллуди вуж я? Лугьун четин я,
Я камалдин свахни авач садахъни.* * * * * * *
КIвачерилай зун жуван
Садра рази хьайид туш:
Дуьньядиз и гуьлуьшан
Зун кIвачери гъайид туш.ЧIуру гафни лугьудач
Чпикай са чIавузни -
Абуру зун тухудач
Я кьейила сурузни...* * * * * * *
Кьве кас гьалтна хуьруьн рекье.
Хабар кьурла, гаф аватна арадиз,
Сад мехъерик физвайди тир,
Муькуьдини - гьаниз, кьейи чкадиз.Пагь атIана, серсер хьана,
Гьа атайвал кьведни кьулухъ хтана,
Йикьни мехъер саналлай хуьр,
Патай мугьман финик квай туш лагьана* * * * * * *
Лувар кIандай къуьнерихъ,
Фидайвал ваъ, гъетерал -
КIвач гьалч тахьун паталди,
Къекъведайла, цекверал.Ва я кIандай рикIикай
Гьулдан хьана дамаскдин,
Цвег кьейила, хуруда
Хер тежервал алмасдин.* * * * * * *
-Малум кар я, дишегьлияр назик я,
Поэзини лукI я назик рикIерин,
Амма шаир дишегьлияр тIимил я,
Ван гьатнава итимрин гур сесерин.-Куь шиирар тамам вири чакай я:
“Играмибур, муьгьуьббатдихъ къанихбур...”
Чак шаирар тIимил хьунин себеб я
Квез тIимил хьун шиир бахшиз лайихбур.* * * * * * *
Махар гьикьван тIимил ава дуьньяда,
Амма килиг дугъривилин къатариз,
Агъзурралди кхьейтIани гьар сада,
Акъакьда ам вири-вири махариз.Махар гьикьван тIимил ава дуьньяда,
Писвилериз килиг ахпа - сес жеда.
Куьне махар тесниф ая, инсанар,
Абур патал писвилерни бес жеда.* * * * * * *
Нагагь ахьтин адет тиртIа,
Гьар чIуру гаф акъатай мез атIудай,
Цавун кIаник гьич са касни
Амукьдачир къени гафни лугьудай.Адет тиртIа, гьар къени гаф
Лагьай мецел вирт алтаддай кьезилдиз,
Гзафбурун сивер жедай
Гьар гьамиша, цуькIуьн кьураз, туькьуьлдиз.* * * * * * *
Са кас хьана.
Ада вири негьзавай.
Вичиз гьуьрмет авурлани,
Ам ажугъди къачузвай:
-Куьн вири зи душманар я,
Гьикьван гьуьрмет авуртIани, эхирдай,
Куьне сурук кутада зун, - лугьузвай.Масад хьана,
Адаз вири багьа тир;
Гьуьрметзавай виридаз,
Вичин уьмуьр жемят патал тухузвай:
-Кьейилани
Зун сурукни кутадайди
Анжах куьн я, - лугьузвай...* * * * * * *
Са сеферда, кIанзни-такIанз,
Чун лукIвариз элкъвезва:
Аял чIавуз пачагьарни
МетIералди къекъвезва.Са сеферда пачагьвални
Гузва вири ксариз:
Халкь кIватI хьана тухудайла,
Къуьнераллаз сурариз...* * * * * * *
Ван хьайивал,
Къарийри мад
Зун фитнейриз вегьенва
Хуьруьн вири хьрарик.Сад гьалтнава,
Гьарайзава за адаз:
-Жуван мез хуьх сарарик!
-Сарар гьинва, я чан хва?* * * * * * *
Хуькведайла экъечIзава суварай,
ЯтIани заз аквазвач рехъ заландиз,
Гуя цавуз хкаж жезва гурарай,
Гъед дуьз хъийиз, экв гудайвал хъсандиз.Хъфидайла рехъ агъадал элкъвезва,
Бес вучиз зун лам хьиз я, пар кIулавай?
Сувай виниз зун ви патав хуьквезва,
Сувай агъуз хъфизва ви патавай.* * * * * * *
-Виридалай хъсан тир
Вун гъед тиртIа, паб.
-Вучиз, масан?
-Юкъуз кьванни аквадачир,
Миллион йис алатдай
Ви гафар ван къведалди.
-А манияр куьз ягъдачир,
КьантIа, кьуьзуь жедалди....
